สงสัย 2 ข้อเกี่ยวกับฟอนด์

[ข้อสงสัย (1)]

มีความสงสัยสองข้อเกี่ยวกับฟอนด์ ขอความรู้จากเพื่อนๆในนี้ครับ

ข้อสงสัย (1)

ฟอนด์ ที่มีอยู่ใน f0nt.com ในส่วนที่ทำกันมาแจก ส่วนใหญ่ เป็นฟอนด์ลายมือ หรือลายเก๋ๆ
แต่ไม่ค่อยมี (หาไม่ค่อยได้) ในส่วนของฟอนด์ที่ใช้งานทั่วไป เหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น ?

หรือเป็นเพราะว่า
จริงๆแล้ว ฟอนด์ที่มากับเครื่อง (pre-installed) มากับ OS หรือ Software ทั้งหลาย
เป็นฟอนด์ที่ดีมากเพียงพออยู่แล้วกับการใช้งาน ตอบโจทย์การใช้งานทั่วไปดีอยู่แล้ว

จึงไม่่มีความจำเป็นต้องทำฟอนด์แบบทางการดีๆขึ้นมาอีก
เลยเป็นการเปิดให้คนทำฟอนด์ ไปเล่นอยู่กับฟอนด์ลายมือ หรือลายเก๋เสียซะส่วนใหญ่ ?

ข้อสงสัย (2)

ฟอนด์ TF ที่ทำโดย สหพันธ์อุตสาหกรรมการพิมพ์ ซึ่งใช้งานได้ฟรี และเป็น OpenType
http://www.printfederation.or.th/index.php/downloads/viewcategory/4.html

แปลกใจว่า กลับไม่ค่อยได้รับความนิยมในการใช้งาน ดูจากตัวเลข download แค่หลักร้อย
ทั้งๆที่มีมาตั้งหลายปีแล้ว หาใน Google และหาใน f0nt.com เองก็ไม่ค่อยมีคนพูดถึง (มีน้อย)
มีอะไรที่ไม่ดี เกี่ยวกับฟอนด์ชุดนี้หรือเปล่าครับ

[มังกร]

เว็บมาสเตอร์เว็บนี้คนรู้จักเยอะ และเป็นการกระจายโดยเหล่าสาวก
เช่นถ้ามีคนถาม ว่า จะหาฟอนต์เก๋ๆ จะไปหาได้ที่ไหน ก็คงตอบไปว่า ฟอนต์ดอทคอมไง โหลดเลยนาย

หากสหพันธ์อุตสาหกรรมการพิมพ์ หรือ วงการทำฟอนต์อื่นๆทั้งเก่าก็ดี ใหม่ก็ดี
อยากให้ช่วยโปรโมท  ผมเชื่อเป็นอย่างยิ่งครับว่า พี่ไอ้แอนนนนน จะยินดีโปรโมทให้อย่างแน่นอนครับ

ถ้าให้เปรียบเทียบ f0nt ก็คงเหมือนหนังสือการ์ตูนที่เข้าถึงได้ง่ายกว่า
ส่วน เว็บที่ลิงค์มา ดูหน้าตาแล้ว ก็เหมือนวรรณคดีเล่มใหญ่ๆ เข้าถึงยากเสียมากว่าครับ

ขอบคุณสำหรับคำถามครับ ชอบจังๆ


1.
ฟอนต์ที่ทำและแจกให้ใช้ "ฟรี" ที่นี่ เกิดจากนักออกแบบหลากหลายครับ
บ้างก็มืออาชีพ บ้างก็มือสมัครเล่น จนถึงมือสมัครเล่นสุดๆ เลยก็มี
สิ่งที่มีร่วมกันคือความอยากเผยแพร่ จะเรียกว่าขี้อวดก็ได้ หรืออยากแบ่งปันก็ได้
ดังนั้นเรื่องคุณภาพระดับพาณิชย์นั้น อาจจะมีเยอะหรือไม่เยอะ อันนี้ไม่สามารถไปบังคับกำหนดได้ครับ

2.
ความคลุมเครือของลิขสิทธิ์ในการเผยแพร่ฟอนต์ของสหพันธ์อุตสาหกรรมการพิมพ์นั้น ที่ผ่านมายังไม่ชัวร์ครับ
(เห็นที่คุยๆ กันบางคนก็ไม่แน่ใจด้วยว่าจะสามารถโหลดมาใช้ได้ฟรีหรือเปล่า กลัวจะไปละเมิดเขา)
ทางผมเองนั้นเพิ่งได้รับการติดต่อจากชมรมจัดพิมพ์อิเล็กทรอนิกไทยไม่ถึงเดือนมานี้เอง
ว่าต้องการให้ช่วยเผยแพร่ตัวฟอนต์ต่างๆ ที่เป็นลิขสิทธิ์ของทางสมาคมฯ ได้ทำการจัดประกวดขึ้น
ดังนั้นในเร็วๆ นี้น่าจะได้เห็นฟอนต์ตระกูล TF ออกมาให้โหลดในฟอนต์.คอมเป็นวงกว้างครับ


อ้อ ที่ผ่านมาเว็บสมาคมฯ เน่าครับ เข้าไปโหลดไม่ได้เลย
ผมเลยติดต่อไปที่ชมรมฯ ว่าขอเอามาแจกที่นี่เถอะ ถ้าอยากให้สัมฤทธิ์ผลเรื่องการแจกจ่ายให้ใช้งานในวงกว้างครับ

สงสัยถามได้อีกนะครับ

[Question: 1.8]

ขอบคุณ คุณ DAYLIGHT และคุณ iannnnn ครับ

คือว่าในข้อ (1)
ผมไม่ได้ question ในแง่ของฝีมือ หรือระดับคุณภาพงาน ของฟอนด์ที่นำมาแจกใน f0nt.com ครับ
แต่สงสัยในแง่ที่ว่า ทำไม ในจำนวนงานที่มีอยู่ สัดส่วนของฟอนด์แบบใช้งานทั่วไป จึงน้อยกว่ามาก
เมื่อเทียบกับฟอนด์แบบลายมือ หรือลายเก๋ๆ  จึงได้ตั้งขอสันนิษฐานตามที่ได้ยกขึ้นมาครับ

ส่วนในข้อ (2)
ที่คุณ iannnnn เขียนถึงความคลุมเครือเรื่องลิขสิทธิ์ ทำให้ผมถึงกับต้องไปอ่านรายละเอียดใหม่
(เอกสาร pdf ในหน้า download จาก link ในเวป ข้างต้น) ซึ่งจริงๆแล้วในนั้น ระบุชัดเจนตรงๆเลย
ว่าเป็น Open Font License และตรงคำนำของเอกสาร ก็มีระบุถึงเหตุของการทำฟอนด์ชุดนี้ ซึ่งมีขึ้น
เพื่อแก้ปัญหาเรื่องความคลุมเครือของลิขสิทธิ์ฟอนด์อื่นๆที่มีอยู่ ( ประมาณว่า ทำเองให้ใช้กันเลยดีกว่า)

ขออนุญาตออกความเห็นนิดนึงครับ
ตรงสองบรรทัดสุดท้ายที่คุณ iannnnn เขียน

ผมเห็นด้วยว่า เวปของสหพันธ์อุตสาหกรรมการพิมพ์ นั้นเรียกกันได้ว่าเน่าจริงๆ ซึ่งจะว่าไปแล้วก็คือ
เป็นปกติ (ที่ไม่ปกติ) ของเวปราชการ หรือหน่วยงาน องค์กรเอกชนทั่วไปที่  run แบบ by committee

แต่ในเมื่อ OFL มัน allow ให้ผู้ใช้งานสามารถนำไปเผยแพร่ แจกจ่าย (และดัดแปลงงาน)ต่อได้
(ภายใต้เงื่อนไขตามระบุใน OFL ) ในกรณีของคุณ iannnnn (ซึ่งมีกระบอกเสียงที่ใหญ่ในวงการ)
น่าจะช่วยส่งเสริมการแจกจ่ายฟอนด์ชุดนี้ได้ โดยไม่ต้องไปขอหรือแจ้งบอกใครก่อนเลยด้วยซ้ำครับ

Question: 1.8 Can I host the fonts on a web site for others to use?
Answer: Yes, as long as you make the full font package available...

Question: 2.1 Can I make webpages using these fonts?
Answer: Yes! Go ahead!...referring directly in your stylesheet...providing links to download...

http://scripts.sil.org/cms/scripts/page.php?site_id=nrsi&item_id=OFL-FAQ_web

[มังกร]

แต่ในเมื่อ OFL มัน allow ให้ผู้ใช้งานสามารถนำไปเผยแพร่ แจกจ่าย (และดัดแปลงงาน)ต่อได้
(ภายใต้เงื่อนไขตามระบุใน OFL ) ในกรณีของคุณ iannnnn (ซึ่งมีกระบอกเสียงที่ใหญ่ในวงการ)
น่าจะช่วยส่งเสริมการแจกจ่ายฟอนด์ชุดนี้ได้ โดยไม่ต้องไปขอหรือแจ้งบอกใครก่อนเลยด้วยซ้ำครับ

จำเป็นอย่างยิ่งในการการแจ้งบอกนะครับ สมมติ ในสำนักงานที่มีคนอยู่มีคนเอาขนมไปใส่ไว้ตู้เย็น แล้วบอกว่า มีขนมหลายชิ้นอยู่ในตู้เย็น กินได้เลยนะไม่ต้องเกรงใจ

ถ้าเราจะเดินไปหยิบขนมชิ้นนั้น เราก็ต้องบอกพี่เจ้าของว่า ผมกินขนมนะพี่  หรือ  เดี๋ยวผมเอาไปแจกออฟฟิศชั้นล่างให้พงน.สาวๆ 
ก็ต้องบอกแจ้งกันก่อน

ไม่สมควรอย่างยิ่งที่เราจำเดินไปเปิดตู้เย็นแล้วเดินแจกไปทั่วออฟฟิศ  ยิ่งแล้วใหญ่ถ้าไม่บอกว่าขนมนั้นเป็นของใคร มาจากไหน
อยู่ๆก็ไปเอาขนมเดินแจกเลย

มันไม่สมควรแม้เจ้าของบอกไว้ว่า ตามสบายเลย

[NooK]

ไม่สมควรอย่างยิ่งที่เราจำเดินไปเปิดตู้เย็นแล้วเดินแจกไปทั่วออฟฟิศ  ยิ่งแล้วใหญ่ถ้าไม่บอกว่าขนมนั้นเป็นของใคร มาจากไหน
อยู่ๆก็ไปเอาขนมเดินแจกเลย

มันไม่สมควรแม้เจ้าของบอกไว้ว่า ตามสบายเลย

  ล้ำลึก

[มังกร]

ล้ำลึก

[มังกร]

อยากตอบข้อ ๑. แบคนทำฟอนต์ไม่เป็นแต่พอจะรู้เรื่องการออกแบบอยู่บ้าง

ฟอนต์มาตรฐานจ่าจะคิด/ผลิตยากกว่ามากครับ
ฟอนต์ลายมือ หรือ ลายเก๋อะไรนั่น เป็นเรื่องของรูปแบบส่วนตัว เป็นงานที่แสดงอารมณ์ของผู้ออกแบบเต็มที่ หรือได้อิทธิพล หรือแม้แต่จงใจลอกบรรยากาศความรู้สึกมาจากที่ต่างๆ
พูดง่ายๆ ว่ามันเป็นงานที่มีต้นแบบอยู่แล้ว (ไม่ว่าจะต้นแบบคือตัวผู้ออกแบบเอง / ตัวอักษรของภาษาอื่น / ใบปิดหนัง / ฯลฯ)

ส่วนฟอนต์มาตรฐานนั้น ผมเชื่อว่ามีเงื่อนไขหลายๆ อย่างที่ต้องคำนึงถึง เช่นความสะอาด (อ่านง่ายไม่ลายตา) ความเหมาะสม (ใช้ในเอกสารที่เป็นทางการได้ไม่เคอะเขิน) ฯ

ไม่ทราบว่าคุณกินฟอนต์นี่ทำงานด้านออกแบบบ้างหรือเปล่านะครับ
แต่ส่วนตัวผมแล้ว คิดว่า การที่จะออกแบบอะไรที่มันเรียบๆ แต่สวยนี่มันโคตรยากเลยครับ

ขยายความเรื่องข้อ 2 ครับ

ในทางปฏิบัติจริงแล้ว คนร่างสัญญาอนุญาตเนี่ย เป็น "คนละคน" กับคนถือครองครับ
อันนี้คือความแปลกของสังคมลิขสิทธิ์ไทยเลยก็ได้ คือคนร่างเนี่ยแม่นกฎหมายเชียะๆ
แต่สมาคม/สมาพันธ์ที่ถือครองยังเรียกว่า "เป็นลิขสิทธิ์ของ" อยู่
ในความหมายว่าถ้าจะใช้ก็เอา แต่ขอกันหน่อยนะจ๊ะ

ผมเข้าใจดีครับเรื่องลิขสิทธิ์ โดยเฉพาะเรื่อง OFL ที่อยากผลักดันมานาน
แต่ที่เข้าใจกว่านั้นคือเรื่อง "ความไม่เข้าใจลิขสิทธิ์" ครับ
อ่านแล้วงงไหม อย่างงเลยนะ

เอาเป็นว่า สรุปว่าระหว่างนี้เว็บเรากำลังพูดคุยเพื่อขอมาเผยแพร่ครับ

ฟอนต์มาตรฐานมันทำยากมากเลยครับ ไม่ถูกจริต 

ลอกป๋าเลย์ ฟอนต์มาตรฐาน ทำโคตรยากเลย
ปล่อยพวกมืออาชีพทำขายกันไป ส่วนฟอนต์ฟรี
เราทำแจก และมีความหลากหลาย

ฟอนต์มาตรฐานมันทำยากมากเลยครับ ไม่ถูกจริต 

เช่นกันค่ะ /

ฟอนต์มาตรฐานนี่ทำโคตรยากเลย ว่าจะดัด จัด ตบแต่งให้เข้าที่เข้าทางให้ดูอ่านง่ายสบายตา เล่นเอาตาแทบบอดเลยนะ

อาจจะยกเว้นน้องห้าโอ ขานั้นเขาถนัดแนวมาตรฐานเป็นการเป็นงาน

[มังกร]

จะว่าไปนี่ฟอนต์ชุด TF นี่คนรู้จักน้อยนะ
แม้กระทั่งคนทำโรงพิมพ์ที่เป็นสมาชิกของสมาพันธ์ ยังไม่ค่อยรู้เลย
ประชาสัมพันธ์น้อยด้วยมั๊ง เคยเห็นออกมาฉบับนึงในหนังสือวงการพิมพ์
แล้วก็หายไปเลย ไม่มีประชาสัมพันธ์อีก
รูปแบบฟอนต์ก็ไม่ต่างกับฟอนต์อื่น
เช่น TF pimpakarn ภาษาไทยก็เหมือนอังสนา ยังกะลูกแฝด (ภาษาอังกฤษต่าง)
TF srivichai ก็ cordia
บางตัวก็เหมือนชุด -js
มันเลยไม่จุดความสนใจสักเท่าไหร่

แถมมีปัญหาด้วยนะ
พรินต์หรือยิงฟิล์มออกมาบางทีตีลังกากลับหลังหัน ยุ่งวุ่นวายไปหมด
สระไม่ลอยใน adobe ก็จริง แต่ลอยในคอเรลดรอว์

นี่แหละเลยรู้สึกประหลาดอยู่เหมือนกัน
เลยขอเป็นสื่อเพื่อการนี้ละกันครับ

[คุณ DAYLIGHT คุณ นุ้กสไตล์ คุณ iMyM(รวมถึงท่านอื่นๆที่คิดว่า OFL จำเป็นต้องขอหรือบอกเจ้าของก่อน)]

สวัสดีอีกครั้งครับ

คุณ DAYLIGHT คุณ นุ้กสไตล์ คุณ iMyM
(รวมถึงท่านอื่นๆที่คิดว่า OFL จำเป็นต้องขอหรือบอกเจ้าของก่อน)

ผมอยากใช้คำว่า "ขอร้อง" ให้ทุกท่าน ไปอ่านรายละเอียดของ OFL ครับ
แล้วจะรู้ได้เองว่า แจกจ่ายได้ไหม อย่างไร ภายใต้เงื่อนไขอย่างไร

ตัวอย่างการหยิบของในตู้เย็นที่คุณ DAYLIGHT ยกขึ้นมานั้น
ไม่สามารถใช้เปรียบเทียบได้ในกรณี OFL

ถ้าจะใช้ตัวอย่างเดียวกันนี้ จะต้องเป็นว่า ของในตู้เย็นที่เจ้าของ พูดหรือเขียนบอกไว้แล้ว
ว่า หยิบไปกินเองได้ และหยิบไปแจกเพื่อนๆได้เลย แบบนี้ถึงจะถูก

การทำเองตามใจ หรือตามที่คาดคิดไปเองว่าควร  ทำให้เกิดมาตรฐานใหม่ขึ้นมา
จนกระทั่งมาตรฐานที่ทำขึ้นมาภายหลัง กลายเป็นมาตรฐานซ้อน

กรณี OFL กฏเขาตั้งไว้แล้วว่า สามารถ distribute ได้ภายใต้เงื่อนไขนี้ๆ
ซึ่งภายใต้เงื่อนไขนี้ๆ ก็ไม่ได้มากมายอะไรแค่ include full license กับ package ด้วย
( ดูตัวอย่างใน zip file ที่เรา download จาก เวปของสหพันธ์ข้างต้น )

ที่ถูกคือ ไม่ต้องแจ้ง ไม่ต้องบอก ไม่ต้องขออนุญาต สามารถทำได้เลยตามรายละเอียดที่ระบุ

มันอันตรายตรงที่ว่า ถ้าเวป f0nt.com พูดว่า จำเป็นต้องบอก หรือขอก่อน ( กรณี OFL )
ทีนี้ ในสังคมไทย อย่างที่เรารู้กันอยู่ เป็นสังคมที่คนไม่แคร์ ไม่เคารพกฏระเบียบใดๆทั้งสิ้น
ก็จะกลายเป็นว่า ต่อไปเวปอื่นๆ หรือคนปกติ (individual ) ที่ทำตามเงื่อนไข OFL จริงๆ
คือ use or distribute โดยไม่บอก ไม่แจ้ง ไม่ขอ เจ้าของก่อน เขาคนนั้น จะถูกแปะป้ายว่าผิด

มันไม่ใช่แค่นั้นนะครับ อาจจะเลยเถิดไปเป็นระบบส่วย หรือค่านั่นนี้ ขึ้นมาโดยไม่จำเป็น
(สังคมไทยเราเป็นอย่างนี้อยู่แ้ล้ว และพร้อมที่จะทำให้เป็นอย่างนี้ทุกเมื่อ)



คุณ iannnnn
(เรื่องคนร่างสัญญา กับคนถือครองเป็นคนละคน)

ตรงนี้ไม่ได้เกี่ยวข้อง หรือมีผลอะไรเลยครับ กรณีฟอนด์ของสหพันธ์ (ตาม link ในอันบนสุด)
เขาไม่ได้ร่างอะไรเอง เขาใช้ OFL ครับ

และถึงจะร่างเอง ถ้าร่างไว้ว่ายังไง ก็คือตามนั้น
จะพูดว่า ร่างไว้แบบนี้ แต่ตอนปฏิบัติทำอีกอย่าง มันไม่ได้อยู่แล้วครับ

คำว่า Copyright กับคำว่า License เป็นคนละคำกัน

Copyright คือ สิทธิ์ในความเป็นเจ้าของ
License คือ การ extend สิทธิ์ของ copyright holder ว่าจะให้ใช้ทำอะไรได้บ้าง


คุณ Buob Marley คุณ Layiji คุณ นักศิลปะ คุณ Palm4u
(เรื่องของมาตรฐานทำยาก)

เท่าที่ผมเข้าใจ ของที่ทำยาก คือของที่เราไม่อยากทำ
เวลาต้องทำงานที่ถูกสั่งให้ทำ หรือ ไม่ได้มีใจทำในแนวนั้น จะทรมานในการทำมาก
และงานแบบนั้นจะถูก push off ไปไว้หลังๆ จนหลายๆครั้งกลายเป็นงานที่สักแต่ทำให้เสร็จๆไป


คุณ psyfer
(เรื่องคนรู้จักน้อย และมี bug)

ถ้าทุกคนช่วยกันโปรโมท ก็น่าจะมีคนรู้จักมากขึ้น มีการใช้งานจริงมากขึ้น และที่สำคัญที่สุดคือ
มันจะทำให้ฟอนด์ชุดนี้ มีการพัฒนาต่อๆไป จำนวนผู้ใช้งาน คือตัวแปรสำคัญเลยครับ

ของทำออกมา มี bug แน่นอน จึงต้องให้เป็น development คือเป็นการทำแบบต่อเนื่อง
ทีนี้ฟอนด์ TF กับ TH ถ้าเราไม่ใช้กันเยอะๆ เขาก็คือหยุดทำ หยุดพัฒนา ทำครั้งนั้นก็คือจบ

ตอนนี้ เรามีฟอนด์ที่เอามาใช้งานได้จริงๆ โดยไม่ต้องกลัวเรื่องลิขสิทธิ์ใดๆ คือฟอนด์ชุดนี้
ซึ่งทำโดยทางการ เขามีนโยบายมาทีนึง มีงบมาทีนึง ก็ขยับกันทีนึง ขยับเสร็จแล้ว ก็คือจบ

ถ้าเราต้องการมีฟอนด์ใช้ โดยไม่ต้องกังวลเรื่องลิขสิทธิ์ และมีการแก้ bug ออก version ต่อๆไป
เราต้องช่วยกันใช้งานฟอนด์ชุดนี้เยอะๆครับ จำนวนผู้ใช้งาน คือตัวแปร