ชาติ - อ่านว่า ชาด
เป็นศัพท์บาลี มีปรากฎในพระไตรปิฏก รากศัพท์ที่แท้จริงคือ ชาต (ชาโต ชาติ - อ่านว่า ชา-ติ)
มาจาก ชน ธาตุ ในความเกิด + กับ ต ปัจจัย ลบ น ฑีฆะ อะ(ตรง ช ) เป็น อา สำเร็จรูปเป็น ชาต
สาเหตุที่มีสระ อิ เพราะลง อิ ปัจจัย ในตัทธิต ทำให้คำนี้ สามารถเป็นคำนาม(คือเป็นประธาน)ได้
เพราะปกติศัพท์นี้จะเป็นได้เพียง คุณศัพท์ และกิริยา เท่านั้น
สามารถอ่านได้ทั้ง 2 คำ คือ ชาติ(ชาด) และชาติ(ชา-ติ) เพราะมาจากศัพท์เดียวกัน
สาเหตุที่อ่านต่างกัน แล้วแต่ธรรมเนียมของภาษา
แต่ส่วนมากอ่านว่า ชาติ(ชาด)
แต่ถ้าถามว่าทำไมคนไทยอ่านว่าชาติ(ชาด)
เพราะคำๆนี้ เราสะกดตามบาลี (ชาติ) แต่อ่านตามหลักสันสกฤต (ชาตฺ - ชาด แปลเหมือนกัน) ครับ
เป็นคนไทยก็ดีอย่างนี้แหละ